جرایم عمومی و غیر قابل گذشت
جرایم غیرقابل گذشت، جرایمی هستند که تعقیب آنها به شکایت شاکی خصوصی نیاز ندارد دادستان می‌تواند راسا آن را تعقیب کند. به طبع گذشت شاکی خصوصی نیز موثر در تعقیب نیست.و اگر شاکی نیز اعلام رضایت کند، مراجع قضایی نمی‌توانند به استناد رضایت شاکی، امر تعقیب و محاکمه و اجرای حکم را متوقف کنند.طبق ماده 103 قانون مجازات اسلامی، قابل گذشت بودن جرمی در قانون تصریح نشده باشد، غیرقابل گذشت محسوب می شود مگر اینکه از حق الناس بوده و شرعاً قابل گذشت باشد.
تاثیر رضایت شاکی در جرایم غیرقابل گذشت
در جرایم غیرقابل گذشت، رضایت شاکی از مواردی است که دادگاه می‌تواند مطابق آن مجازات متهم را تخفیف دهد و اگر بعد از صدور حکم قطعی شاکی اعلام رضایت کند؛ دادگاه پس از درخواست محکوم، در مجازات مقرر تجدیدنظر کرده و آن را کاهش می‌دهد.
باید توجه داشت در جرایم قابل گذشت، اگر چند نفر شاکی وجود داشته باشد، تعقیب با شکایت هر یک از آنان صورت می‌گیرد ولی برای متوقف‌شدن تعقیب یا محاکمه یا اجرای حکم، باید تمام شاکیان رضایت دهند. اگر شاکی فوت کند این حق گذشت به ورثه او می‌رسد و چنانچه شاکی متوفی دارای چند وارث باشد، در این صورت موقوف‌شدن تعقیب یا محاکمه یا اجرای حکم، موکول به اعلام رضایت همه آنهاست. همچنین باید توجه داشت اگر بعد از اعلام رضایت، شاکی از رضایت خود منصرف شود، به آن ترتیب اثر داده نخواهد شد.
صلح و سازش با متهم در جرائم غيرقابل گذشت :
برخلاف دعوي خصوصي كه متعلق به زيان ديده ار جرم است، دعوي عمومي حق مدعي العموم يا دادستان مي باشد در نتيجه دادستان يا هر مقام قضايي ديگري كه عهده دار امر تعقيب است، مكلف مي باشد دعوي عمومي را به جريان انداخته و تا رسيدن به نتيجه نهايي آن را پيگيري كند. بنابراين امكان صلح و سازش بين دادسرا و دادگاه با متهم وجود ندارد.
اما در جرائم غيرقابل گذشتي كه شاكي خصوصي نيز وجود دارد (مانند سرقت، كلاهبرداري، خيانت در امانت و…)، اعلام گذشت شاكي در تخفيف مجازات متهم مؤثر مي باشد، اين تأثير در دو حالت متصور است : يكي قبل از صدور حكم قطعي و ديگري پس از صدور حكم قطعي.
اثر گذشت شاكي در جرائم غيرقابل گذشت قبل از صدور حكم قطعي :
مقصود از حكم قطعي حكمي است كه قابل اجراست (با كمي تسامح مي توان اين تعريف را پذيرفت). هرگاه قبل از قطعي شدن حكم شاكي اعلام رضايت كند، به موجب بند 1 ماده 22 قانون مجازات اسلامي دادگاه مي تواند مجازات متهم را تخفيف دهد يا نوع مجازات را تغيير دهد. براي مثال به جاي حبس او را به پرداخت جزاي نقدي محكوم كند.
اثر گذشت در جرائم غيرقابل گذشت قبل از صدور حكم قطعي :
فرض مي كنيم شخصي به اتهام سرقت تحت تعقيب قرار مي گيرد و پس از رسيدگي، به تحمل يك سال حبس محكوم مي شود اما پس از گذشت يك ماه از مدت حبس، موفق مي شود كه رضايت شاكي را جلب نمايد. مطابق قانون هرگاه شاكي در اين گونه جرائم بعد از قطعي شدن حكم از شكايت خود صرف نظر كند، محكوم مي تواند با استناد به رضايت شاكي از دادگاه صادر كننده حكم قطعي (دادگاهي كه به موجب حكم آن شخص متحمل مجازات مي شود كه حسب مورد مي تواند دادگاه بدوي يا دادگاه تجديد نظر استان باشد)، درخواست كند كه در ميزان مجازات او تجديد نظر كند. در اين صورت دادگاه مزبور به درخواست محكوم عليه در وقت فوق العاده رسيدگي كرده و مجازات را در صورت اقتضا در حدود قانون تخفيف مي دهد.