جرم وعناصر تشکیل دهنده آن

هدف حقوق برقراری نظم در جامعه است . لازمه برقراری این نظم در جامعه وجود یک قانون است .عدم رعایت قانون در بعضی از موارد منجر به ایجاد جرم می شود و یکی از انواع مجازات را درپی دارد . از این رو در این مقاله به بیان مفهوم جرم ، مفهوم عنصر جرم و توضیح عناصر تشکیل دهنده جرم  می پردازیم .

مجرم کیست و جرم چیست ؟

جرم عملي است كه بر خلاف يكي از موارد قانون مجازات عمومي هر كشور است و مجرم كسي است كه در زمان معين عمل او خلاف مقررات قانوني رسمي كشور باشد.

تعریف جرم در نظام قانونی ایران:

 طبق ماده 2 قانون مجازات اسلامی : ” هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود .” بنابراین طبق قانون مجازات

اسلامی تمامی جرایم، مشخص شده و در قانون آمده است وبا تعریف واضح از مفهوم جرم می گوید هر فعل یاترک فعلی که که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد، جرم

محسوب می‌شود.

معنای عنصر جرم

 عناصر جرم همان ویژگی های جرم هستند که به آنها عناصر تشکیل دهنده جرم می گویند . یعنی در تحقق یک جرم باید مواردی وجود داشته باشد تا بتوانیم به یک عمل جرم بگوییم . این

عناصر برای همه جرایم سه دسته هستند : عنصر قانونی ، عنصر مادی ،عنصر روانی یعنی همه جرایم ، دارای عناصر سه گانه جرم  هستند اما در مورد هر جرم ، با توجه به

شرایط و ارکان تشکیل دهنده همان جرم تعریف می شوند .در نتیجه برای تحقق جرم نزد مقام رسیدگی کننده نیز وجود سه عنصر لازم است .

 عناصر تشکیل دهنده جرم

1-عنصر یا اصل قانونی جرم

منظور از اين اصل اين است كه: ‌

1-هيچ عملي جرم نيست مگر آنكه قبلاً از طرف قانونگذار تعريف شده باشد.

‌
2-هيچ مجازاتي ممكن نيست مورد حكم قرار گيرد مگر آنكهمجازاتی قبلاً از طرف قانونگذار براي همان جرم وضع شده باشد. ‌

3-هيچ محكمه‌اي صالح براي رسيدگي به جرمي نيست مگر آنكه قانون، صلاحيت آن محكمه را براي رسيدگي به آن جرم به رسميت شناخته باشد.

4- هيچ حكمي از محكمه صالح عليه متهمي صادر نخواهد شد مگر پس از رسيدگي و محاكمه، آن هم با شرايط پيش بيني شده در قانون.

2- عنصر مادی جرم:

برای اینکه جرمی وجود خارجی پیدا کند، پیدایش یک عنصر مادی ضرورت دارد و شرط تحقق جرم آن است که قصد سوء ارتکاب عمل خاصی دست کم به مرحله عمل برسد؛ یعنی جرم قتل

زمانی فعلیّت می یابد که منجر به وقوع جرم شود، بنابراین صِرف تصّور و اراده‌ای که فعلیّت نیافته، جرم محسوب نمی‌شود.

3-عنصر روانی جرم:

 برای تحقق جرم، انجام فعل یا ترک فعل قانونگذار به تنهایی کافی نیست زیرا فعل مجرمانه باید نتیجه خواست و اراده فاعل باشد. به عبارتی دیگر ، باید میان فعل مادی و حالات روانی فاعل 

نسبتی موجود باشد تا بتوان مرتکب را مقصر شناخت.

بنابراین ارتکاب جرم یا تظاهر به سوء نیت  یا خطای مجرم، مشروط بر اینکه فاعل چنین فعلی را بخواهد یا دست کم وقوع آن را احتمال دهد و به نقض اوامر و نواهی قانونگذار آگاه

باشد.